Laatste update zondag, 8 december 2024
Laatste nieuws
- Spannende week tegemoet
- Laatste keer Aldjiersoertinking
- Nieuwsbrief vliegbasis Leeuwarden december 2024
- Sinterklaas in Marsum
- Vliegbasis Leeuwarden heeft grootst aantal gehinderden
- Kerstboomv(ers)ieren in en bij het dorpshuis
- Tsjerkenijs desimber – jannewaris
- Verslag jaarvergadering dorpshuis Nij Franjum
- Ismakogie voorjaarscursus
- Dankbericht bestuur Sinterklaasintocht
75 jaar bevrijding Marsum 17 april 1945
Op 15 april hingen de vlaggen uit. We vierden dat op die dag (het zuidelijke en oostelijk deel van) Friesland 75 jaar geleden bevrijd werd. Voor Marsum was dat op dinsdag 17 april het geval. Toen passeerde daar de Highland Light Infantery of Canada richting Franeker en Harlingen. De dag ervoor hadden ze Marsum ook al aangedaan vanuit Leeuwarden voor een eerste verkenning. Ze overnachten nog in Leeuwarden en op de 17e werd koers gezet richting Franeker. Onderweg kwamen de jeeps en tanks Marsum binnen. Het hele dorp was uitgelopen. Op de Hoeke bij het café was het zwart van de opgetogen inwoners. Sommigen hadden lange tijd ondergedoken gezeten en konden zich na lange tijd weer openlijk op straat begeven en openlijk contact hebben met anderen. De Canadese militairen stopten in Marsum. Ze namen de tijd om met inwoners op de foto te gaan, gaven chocolade aan de kinderen, ze legden de werking van de Jeep uit en sommigen bezochten het café even. Daarna ging de colonne richting Franeker en Harlingen. De bevrijding van Harlingen, de kop van de Afsluitdijk en Makkum verliep niet zonder slag of stoot. Er werd gevochten. De commandant van deze Infantery kwam daarbij om het leven. Het was dus bepaald niet een zegetocht, zoals op vele “bevrijdingsfoto’s” lijkt.
Unieke foto’s:
Uniek aan de doortocht en pauzestop in Marsum is dat deze in 57 foto’s is vastgelegd. En met een professionele camera voor die tijd. De foto’s kwamen bij toeval boven water. Een fotograaf uit Deventer reisde in 2000 af met een serie negatieven naar Marsum. Hij had zelf de foto’s niet gemaakt, wist alleen te vertellen dat ze in april 1945 door een Amerikaanse of Canadese militair bij hem gebracht waren, inclusief fototoestel. Op een van de negatieven stond op een tank geschreven: Groeten van G. Landstra uit Marsum. Gerk Koopmans toenmalig directeur van het Fries Verzetsmuseum en Geert Verf van het Selskip foar Marsumer Skiednis analyseerden de foto’s. Tijdens Simmer 2000 hebben ze voor de oud-Marsumers ter inzage gelegen. Deze hebben de nodige namen erbij geschreven. Er waren 93 foto’s gemaakt, waarvan 57 in Marsum thuisgebracht konden worden. Zes foto’s waren van de zogenaamde Mauer-muren tegenover woonhuis De Peppel aan de Harlingerstraatweg in Leeuwarden en zuidelijk van Marsum. Op de plek van de Bokmasingel (toen in de volksmond nije dyk) ongeveer bij de brug. Deze muur ging om 20.00 uur dicht. Iedereen moest dan binnenblijven. De andere foto’s bleken gemaakt te zijn in Sint Annaparochie. Maar wie de foto’s gemaakt hadden bleef onbekend. Via intensief speurwerk door het Verzetsmuseum en een tip van mevrouw Landstra (schildersvrouw, woonde destijds op de Tramstrjitte 14) werd de vermoedelijke fotograaf uiteindelijk achterhaald. Het zou gaan om een Henk Lantinga die in Canada zou wonen. Op verzoek van het Selskip foar Marsumer Skiednis reisde hij af naar Marsum. Op 11 mei 2001 werd hij ontvangen in het café ’t Grauwe Paard. Onder toeziend oog van de media en een aantal Marsumers die op de foto’s stonden, zag hij voor het eerst zijn eigen foto’s. Hij vertelde dat hij in 1920 geboren was op het Poptaslot, waar zijn vader tuinbaas was. Toen hij negen was vertrok hij naar Arnhem. Na de slag om Arnhem op 17 september 1944 ontvluchtte de familie de stad. Met paard en wagen vertrok het gezin richting Marsum waar ze een heenkomen zochten bij de familie Landstra. Onderweg kwamen ze in een bombardement terecht. Moeder en paard sneuvelden daarbij. Uiteindelijk werd Marsum toch bereikt. Lantinga woonde ook een deel in Sint Annaparochie bij zijn zwager. In beide dorpen zijn tijdens de bevrijding foto’s gemaakt door hem. St Annaparochie werd een dag eerder bevrijd dan Marsum. Na de bevrijding ging hij op de fiets naar Arnhem om daar zijn ouderlijk huis te bekijken. Net voor Arnhem stuitte hij op een controlepost van de Amerikanen of Canadezen. Hij mocht verder, maar mocht de camera niet meenemen. Die kon hij op de terugweg weer ophalen. Maar de controlepost bleek een uur later opgeheven te zijn. Nimmer zag hij de camera terug, maar 56 jaar later wel zijn foto’s. Waarschijnlijk heeft een militair de fotocamera overhandigd aan een fotograaf in Deventer. De foto’s zijn nu bij het Selskip foar Marsumer Skiednis en bij het Verzetsmuseum. Deze heeft ze allemaal gedigitaliseerd. Op https://beeldbankwo2.nl/nl/beelden/?q=Marssum&mode=gallery&view=horizontal kunt u de foto’s zien. Als u erop klikt ziet u soms de namen van inwoners erbij staan. Als u nog meer informatie heeft kunt u dat daar ook kwijt. Sommige foto’s zijn niet in Marsum gemaakt. Ook staan er niet bekende personen op. Mogelijk waren dat evacués.
Foto’s : Uit collectie Verzetsmuseum Friesland en collectie Geert Verf
Bij de foto met tank poseren verscheidene Marsumers. De namen op deze foto zijn: Onder v.l.n.r. : Op de moterkap : Hessie Donia / Corrie Landstra (voor voorwiel) Wies Klazinga, Sjaantje Zijlstra (met vlaggetje), soldaat in auto, Joekie van Vliet (evacuee), Gerrit Bakker (staand) Rein van der Kooi. Boven v.l.n.r. Canadese soldaat (op de motorkap) , Op dak auto: Frits Hovinga, Pieter Huizinga, Gerrit Kuiphof, Anne Landstra, Haaye de Jong.”
Op de foto bij het café is goed te zien dat veel inwoners uitliepen om de Canadezen binnen te halen. Let u ook op de oude veranda naast het café. Oud-Marsumers weten nog goed dat op de verdieping de garderobe was van de bovenzaal.
Oproep:
Weet u oud-Marsumers die herinneringen hebben aan de 2e Wereldoorlog? U kunt deze namen doorgeven aan mail@Marsum.info. We willen dit bevrijdingsjaar hier vaker aandacht aan besteden.
