De barre tocht tijdens de sneeuwwinter van 1979

zaterdag, 6 februari 2021 Actueel

---

Winter op komst. Piet Paulusma en vele andere weerkundigen voorspellen het. Of het er gaat komen is zeker, maar hoe zal het precies uitpakken? Gevoelstemperatuur van min 20, veel sneeuw, ijzel? Volgens weerman Piet kan het in de buurt komen van de sneeuwwinter van 1979. En dat was hevig. Zo heftig toen dat vele dorpen afgesloten waren van de buitenwereld. Vele dagen lang. En dat gold ook voor Marsum. De oudere inwoners herinneren zich het als de dag van gisteren. Hoe eten geruild werd en dat er geen brood meer te krijgen was in Marsum. Dat waren nog eens tijden.

Ter opwarming plaatsen we, alvast als voorproefje op wat komen gaat, het waargebeurde, gedramatiseerde verhaal van de barre tocht van een groep Marsumers naar Bitgummole. Te voet naar bakker Wouda voor brood.

“De plaatselijke middenstand kon door de metershoge sneeuwduinen op de wegen rondom Marsum zich niet meer laten bevoorraden. Melkboer Jan Posseth liet het er niet bij zitten toen hij hoorde dat de magen van de zijn dorpsgenoten niet meer gevuld konden worden. Hij trad in overleg met kastelein Hans Nauta. In de herberg werd het plan gesmeed om lopend naar Bitgummole te gaan. Bakker Wouda zat ook omhoog met zijn voorraden. In de herberg gaven direct een aantal mannen gehoor aan de oproep. Tegelijkertijd luisterden een aantal andere Marsumers naar Omrop Fryslân die voor het eerst in haar bestaan de hele dag uitzond. Het ene bericht was nog erger dan het andere. Gestimuleerd door hun knorrige magen besloten ze een groepje te formeren dat zich beschikbaar stelde voor bevoorradingstochten. Beide groepen kwamen uiteindelijk bij elkaar. Dik ingepakt werd aan de barre tocht naar Bitgummole begonnen. Enkelen dachten nog aan een romantisch tochtje te zijn begonnen. Leuk om later aan de kleinkinderen te vertellen. Bij Luniastate was die gedachte al verdwenen. De eerste haakte daar al af. Een eindje verderop kwamen de spijtbetuigingen: “Hoe hadden we nu zo stom kunnen zijn. Wie kwam op dit onzalige idee om de held uit te gaan hangen?” De ijzige kou, de harde wind en de sneeuw die door de kleren heen waaide, maakten de tocht tot een uitdaging van een zwaar kaliber. En dat ongetraind. Omdat de weg onbegaanbaar was (zelfs de grootste sjofels kwamen er niet door en slipten weg op de ijzige ondergrond) probeerden sommigen via de weilanden Bitgummole te bereiken. Ze gaven geen gehoor aan de dringende oproep om bij de groep te blijven. Misschien konden ze het niet horen door de harde wind, maar ze zijn niet meer gezien. Jammer.

Af en toe stuitte de resterende groep op auto’s die letterlijk helemaal ondergesneeuwd waren. Ze groeven de sneeuw weg bij de raampjes om naar binnen te kunnen kijken. Voor dit verhaal was het immers heel mooi geweest als de groep tussendoor nog even een bijna bevroren automobilist van een wisse dood hadden gered. Maar “helaas”, dit hoefde al niet meer.

Uiteindelijk bereikte de groep de eerste huizen van Bitgummole. Een blijdschap om nooit weer te vergeten. Ook het aanzicht van het dorp maakte diepe indruk op de groep. Geen verkeersbord, geen auto te zien. Net een dorp een eeuw geleden. Bij bakker Wouda was het lekker warm. De warme chocolademelk stond klaar. De grote krakeling (die je alleen maar eet bij begrafenissen) zei genoeg over de gedachten van bakker Wouda. Hij vond de terugtocht blijkbaar een te riskante aangelegenheid. Zelfs de aanwezigheid van een echte “eskimohond’ kon hem niet geruststellen.

Voor het aanvaarden van de terugtocht, poseerde de groep, althans wat daar van overbleven was, nog voor de bakkerij. Zie foto onderaan. De plastic zakken zaten propvol met brood. Omdat de groep wel snapte dat later nooit iemand het verhaal van deze barre en ongelofelijke tocht zou geloven, werd er voor alle zekerheid nog een foto gemaakt bij het kombord van Bitgummole. Ook mooi om later te kunnen zien of iedereen wel in Marsum aangekomen was.

De terugtocht was natuurlijk zwaar, zeer zwaar. Maar Marsum werd gehaald. Tijd voor een afscheidsslokje van de groepsgenoten was er niet meer. Iedereen wilde direct naar huis, om het verhaal te vertellen, op temperatuur te komen en de hongerende magen van vrouw(en) en kinderen te stillen met het brood. Een van de heldhaftigen: “Ik vergeet het nooit weer dat ik thuis aankwam. Ik rook van verre al de lucht van stamppot zuurkool met worst. Waar ik anders zo gek op was. Mijn vrouw snapte er niets van dat ik het niet hoefde. Ik at brood”.

Bij de foto’s:

Vijf foto’s als bewijs van de barre tocht. Enkele foto’s beschadigd, maar ja, het weer was ook bar en boos.

Ook een foto van het ondergesneeuwde kerkhof. Wat een werk had de grafdelver toen (midden-achter).

En een foto van de Binnenbuorren waar enkele dorpsgenoten glibberend hun pad probeerden te vinden.

Oproep: heeft u ook nog een verhaal over en/of een foto van Marsum in de sneeuwwinter van 1979? We plaatsen het graag.

---

• 1979, Grauwe Paard, sneeuw, tocht

---