Laatste update vrijdag, 6 december 2024
Laatste nieuws
- Laatste keer Aldjiersoertinking
- Nieuwsbrief vliegbasis Leeuwarden december 2024
- Sinterklaas in Marsum
- Vliegbasis Leeuwarden heeft grootst aantal gehinderden
- Kerstboomv(ers)ieren in en bij het dorpshuis
- Tsjerkenijs desimber – jannewaris
- Verslag jaarvergadering dorpshuis Nij Franjum
- Ismakogie voorjaarscursus
- Dankbericht bestuur Sinterklaasintocht
- Intocht Sinterklaas Marsum 2024
Germain Sandberg honorair voogd
Op zijn 75e verjaardag, 1 mei jl., kreeg Germain Sandberg ’s ochtends een telefoontje van de rentmeester-voogd met een felicitatie en de mededeling dat hij vanaf die dag geen slotvoogd meer was, maar honorair voogd. Dat klinkt wreder dan het is, want waar een slotvoogd vroeger voor het leven werd benoemd, is dat de laatste decennia tot de leeftijd van 75 jaar. Sandberg wist dus wat hij kon verwachten. Voor de redactie van de Marsumer website vormde deze mijlpaal een mooie aanleiding om samen met hem terug te blikken op zijn tijd als voogd van het Poptaslot.
Benoeming
In 2002 werd Sandberg gebeld door Herman Bax, toenmalig rentmeester (voorzitter-voogd), met het verzoek of hij eens langs mocht komen. De heren kenden elkaar via hun werk en Sandberg ging ervan uit dat het bezoek daarmee te maken had. Tot zijn verbazing meldde Bax hem echter dat hij, Germain Sandberg, was benoemd tot voogd. “Ik? Voogd van wat?”, vroeg de niets vermoedende Sandberg. “Van het Poptaslot”, luidde het antwoord.
Zo gaat dat en dan ben je van de ene op de andere dag slotvoogd. Er is geen sollicitatieprocedure en er wordt ook niet vooraf geïnformeerd of een beoogd voogd het leuk zou vinden om deze klus op zich te nemen; je wordt gewoon benoemd. Wanneer één van de voogden afscheid neemt kiezen de andere drie zelf iemand uit hun netwerk, van wie ze denken dat diegene bij hen past qua persoonlijkheid en expertise. “Nee zeggen is geen optie”, zegt Sandberg lachend, “want dan kun je beter emigreren uit Friesland”.
Vanaf het begin in 1712 zijn de slotvoogden altijd van het mannelijk geslacht geweest. Op de vraag of vrouwen überhaupt slotvoogd zouden mogen worden antwoordt Sandberg dat dat zeker mag. Hij ziet het echter ook de komende 25 jaar nog niet zo snel gebeuren: “Ik denk dat de sfeer dan toch anders wordt”. Sandberg voegt daaraan toe dat je de invloed van de echtgenotes van de voogden, oftewel ‘het sydsulver’, ook niet moet onderschatten.
Taken
De vier slotvoogden hanteren een portefeuilleverdeling. Het gaat naast de taak van rentmeester (die verplicht om de vier jaar naar een andere voogd gaat) om zaken als onderhoud, financiën, museum, personeelszaken en de bewoning van het gasthuis.
Het is niet altijd zo dat de nieuwe voogd één op één de taken van de vertrokken voogd op zich neemt. Er wordt rekening gehouden met de kennis, ervaring en affiniteit van het dan zittende viertal. Toen Sandberg aantrad als slotvoogd eigende hij zich daarom graag het gasthuis, het onderhoud en de tuin toe, want daardoor had hij automatisch frequent contact met de dames, de slotbewaarder en de tuinlieden: “Ik ging vaak even koffiedrinken, dan hoor je alle verhalen ook weer”. Dat is kenmerkend voor hoe hij de functie van slotvoogd gestalte heeft gegeven. Hij is graag in contact met anderen en kan met eigenlijk iedereen goed overweg. Dat is één van zijn krachten, waar hij ook tijdens zijn werkzame leven als hoofd protocol bij de provincie Fryslân al om werd geprezen.
Verbinding
Door deze ‘open mind’ heeft Sandberg er als slotvoogd ook toe bijgedragen dat de verbinding tussen het Poptaslot en het dorp veel groter is geworden. Sandberg vertelt dat er vroeger afgezien van de zomermaanden amper iets gebeurde op en rond het slot. Slotbewaarder zijn was een baan van 12 uur per week en voor veel Marsumers was het slot een tamelijk elitair gebeuren achter poort en hek.
Ter ere van het 300-jarig bestaan van de Stichting Dr. H. Popta-Gasthuis in 2012 werd in samenwerking met de plaatselijke toneelvereniging OKK het blijspel De Goedhertige Bulderbast opgevoerd in de tuin van het slot. Dit werd zo’n succes dat er nadien vaker in samenwerking tussen slot en dorp evenementen werden georganiseerd, zoals in 2018 in het kader van Culturele Hoofdstad. In januari van dat jaar was er een kunstijsbaan op het slotplein en in het slot zelf vond de locatievoorstelling Wonderen tussen licht en schaduw plaats; 2018 werd afgesloten met het 3-daagse spektakel Poptaslot bij kaarslicht. Ook in 2022 -het Arcadiajaar- was er van alles in en rond het slot te beleven, waaronder een lunch, een verhalenavond, diverse concerten, ‘nachtvlinderen’ en een expositie met werk van lokale kunstenaars. Bij de organisatie en uitvoering van de genoemde evenementen waren tal van Marsumers betrokken, maar ook Sandberg was bijna standaard van de partij. Ten eerste omdat er altijd een voogd bij welke slotactiviteit dan ook aanwezig moet zijn, maar zeker ook omdat hij er met volle teugen van genoot. Bij voorbereidende bijeenkomsten toonde hij zich een genereus gastheer. Menigeen zal zich zijn motto ‘one for the road’ meteen herinneren. Als je even niet oplette was je glas alweer bijgeschonken.
Het uitgangspunt bij de kaartverkoop voor Poptaslot-gerelateerde activiteiten is dat deze eerst een aantal weken uitsluitend wordt opengesteld voor dorpsbewoners en pas later voor mensen van buitenaf. Dat gebaar zorgt ook voor een sterkere band tussen slot en dorp.
Tradities
De voogden voeren feitelijk nog steeds uit wat Dr. Henricus Popta destijds testamentair heeft bepaald. Een mooi voorbeeld is de traditionele vleesuitdeling. Die is een periode stopgezet, omdat er niet meer bij het slot zelf geslacht mocht worden, maar Sandberg heeft ervoor gezorgd dat de uitdeling van de vleespakketten in ere werd hersteld: “Het vlees komt nu gewoon elders vandaan. We houden overigens wel vast aan de traditie dat er vlees wordt uitgedeeld, dus er komen geen vegetarische pakketten”.
Hoewel ervoor is gekozen het slot meer open te stellen voor de buitenwereld, is Sandberg ook duidelijk over het behoud van het exclusieve karakter ervan: “Het Poptaslot wordt niet verhuurd. De voogden zijn te allen tijde gastheer en de activiteiten worden zorgvuldig geselecteerd”.
Het voogdijschap gaat sinds jaar en dag gepaard met een zekere etiquette. Zo is het gebruikelijk dat de rentmeester bij officiële gelegenheden altijd voorop loopt en de andere voogden op basis van anciënniteit qua dienstjaren volgen. Sandberg verhaalt dat hij de laatste jaren wel samen met medevoogd Weitenberg naar Marsum fietste. Wanneer de verkeerssituatie erom vroeg dat zij niet naast, maar achterelkaar moesten rijden wees Sandberg zijn reisgenoot er plagerig op dat deze als rentmeester absoluut voorop moest gaan. Dit voorbeeld geeft mooi aan dat Sandberg weliswaar heel goed weet wat de regels en tradities zijn, maar dat hij ook meegaat met zijn tijd en het deels beschouwt als een spel dat (soms tactisch) gespeeld moet worden. Door hier op gepaste wijze humorvol mee om te gaan weet hij te voorkomen dat de etiquette afstand schept op momenten dat dat niet wenselijk is. Hij zegt: “Ik was de eerste voogd die de omslag maakte van oude magistraat naar iemand met een wat meer open houding”.
Ook in de onderlinge verhoudingen binnen het Poptaslot-netwerk ziet Sandberg de laatste jaren een verandering optreden: “Het wordt steeds informeler, ik ben nog de enige waar ze menéér tegen zeggen”. Dat is niet omdat hij dat zelf per se wil, want tijdens het interview staat hij erop getutoyeerd te worden.
Marsum
Op de vraag wat Marsum voor hem betekent, antwoordt Sandberg: “Dat is toch vooral het slot en het Gasthuis”. Maar tevens roemt hij de jaarlijkse Aldjiersoertinking en de fijne contacten met kroegbaas Klaas Kuperus, met artistieke motor Wouter Daane, met troubadour Piter Wilkens en last but not least met ‘de burgemeester van Marsum’, Geert Verf. “Ja, zo noem ik hem altijd”.
Sandberg verbaasde zich overigens over het feit dat blijkbaar niet alle Marsumers elkaar kennen. Dat viel hem op tijdens de organisatie van de kunstexpositie, toen bleek dat de dertien dorpsgenoten die zich hiervoor hadden aangemeld zich soms nog aan elkaar moesten voorstellen of in ieder geval niet van elkaar wisten dat ze een gemeenschappelijke hobby hadden. Sandberg oppert dat dit wellicht mede komt door het ontbreken van een supermarkt in het dorp. Dat zorgt toch vaak voor ontmoeting en een praatje. De bakkerswinkel zou misschien door meer dorpsgenoten bezocht moeten worden, zo luidt zijn advies. “Want als je niet koopt in eigen dorp, help je uiteindelijk de boel om zeep”, aldus Sandberg.
Toekomst
Bij het afscheid als slotvoogd hoort geen receptie, maar Sandberg vertrekt niet helemaal met stille trom: “Ik word nog ‘uitgegeten’ in september”. Dat betreft een etentje waarvoor hij zelf ook gasten mag (laten) uitnodigen. En als honorair voogd blijft hij betrokken bij het slot: “Je hebt geen taken meer, maar nog wel de rechten zoals een slotvoogd die heeft; denk aan het gebruik van het slot of de opbrengsten van de tuin”. Officieel mag een honorair voogd zelfs nog aanschuiven bij de vergaderingen, maar dat is Sandberg niet van plan. Hij denkt dat hij de komende tijd wel af en toe op het slot langs zal komen voor een kop koffie, maar hij zal dat zeker niet te vaak doen: “Anders zeggen ze straks ook: waar bemoei jij je mee?”.
Bang om in zwart gat te vallen is Sandberg niet. Hij heeft nog genoeg andere bezigheden. Naast het tijd doorbrengen met vrouw en (klein)kinderen golft hij veel en is hij onder andere actief voor een familiestichting die zich bezighoudt met landgoedbeheer.
De opvolger van Germain Sandberg als slotvoogd is Floris de Gelder, een vijftiger met eveneens een groot hart voor verbinding en cultuur. Sandberg heeft er alle vertrouwen in dat het een goede keus is: “Die gaat er wel voor!”.
Tekst: Elly de Leeuw
Foto: Geert Verf
