Laatste update zondag, 13 oktober 2024
Laatste nieuws
- Armbandje gevonden.
- Groot-groter-grootst
- Nieuwe verlichting ijsbaan
- Boot blokkeert trailer helling
- Koffie inloop ochtend
- Opendag Stal Fan It Fjildhûs
- Digitale nieuwsbrief vliegbasis Leeuwarden oktober 2024
- Blij met hun nieuwe plek op Tramstrjitte 31
- Dennis en Susanne blij met hun nieuwe plek op Tramstrjitte 31
- Afscheid van Janny als doktersassistente
Herinneringen aan de 2e Wereldoorlog
Het aantal (oud-) Marsumers dat ons nog kan vertellen over de 2e Wereldoorlog is bijna op de vinger van een hand te tellen. De herinneringen worden steeds kostbaarder. Gelukkig wil oud-Marsumer Sjoerd Jousma zijn herinneringen met ons delen. Hij is geboren in 1936 en moet dus putten uit zijn prille jeugdherinneringen. Sjoerd woonde tijdens het uitbreken van de oorlog samen met zijn ouders Jelle Jousma en Sietske Jousma-Landstra aan de Rypsterdyk in een huisje naast de Stoomzuivelfabriek “de Eendracht”. Aan de westkant stonden toen twee huizen. Op de foto onderaan dit artikel staan de huizen zichtbaar voor de fabriek.
Duitse soldaat op bezoek
“Mijn moeder zat in de ondergrondse en dat terwijl onze buurman Willem Bouma NSB-er was. Wij woonden vlak bij de zogenaamde Mauermuur op de Rypsterdyk, die op de weg van Leeuwarden naar Franeker stond, net voor de brug over de Engelumervaart. Schuin voor ons huis. De Mauermuur was een versperring in de weg waardoor passerend verkeer goed gecontroleerd kon worden. De auto’s en vrachtwagens moesten er een beetje zigzaggend doorheen. Er stond ook een Mauermuur op de huidige Bokmasingel. Er stonden dus twee in Marsum. Mijn vader was 1ste machinist bij de fabriek en zorgde dat de twee grote ketels met steenkool bleven branden. Het was daar altijd lekker warm. De deur van het ketelhuis stond altijd open. ’s Avonds moest er altijd een Duitse soldaat wachtlopen bij de Mauermuur. Op een koude avond stapte een Duitse soldaat bij mijn vader naar binnen en vroeg of hij zich even op mocht warmen. Toevallig komt mijn moeder mijn vader een kop koffie brengen. Zij verstond de Duitser wel omdat zij Duits had geleerd. Hij heette Otto Richter en zei dat hij niets van deze oorlog moest hebben. Hij moest bij de Mauermuur wachtlopen. Mijn moeder heeft nog een tijdje met hem gesproken en ik heb hem om 8 uur ’s avonds nog een beker warme melk gebracht. Later is hij nog wel eens bij ons thuis geweest. Hij nam dan een brood mee. Of hij de oorlog overleefd heeft weet ik niet”.
Schuttersputjes
Op de Rypsterdyk, in het dorp, waren vroeger zogenaamde schuttersputten. Het waren gaten in de grond, tussen de bomen in, aan de kant waar de woningen staan (zie foto onderaan). Om de 10 meter was een put. Ze dienden voor de beveiliging van de Mauermuur. Voor als de Canadezen kwamen. Maar de Canadezen kwamen later van de andere kant. Veel nut zullen ze daarom niet gehad hebben. Als we van school kwamen sprongen we geregeld in die putjes. Ze waren ongeveer 80 cm diep.
Laatste bunker
Als je van Marsum naar Berlikum rijdt, via de S-10, zie je na bijna 1 km. links in het land (ca 150 m van de Roede pleats) nog een groene bunker staan. Dit is het overblijfsel van het schijnvliegveld. We schrijven hier later nog eens over.
Tas met dubbele bodem
“Als jongen haalde ik op de loopped melk bij boer Fedde Dokter in het Aldlân. Op de plaats van zijn stelpboerderij staat nu een nieuwe woning. Van zijn vrouw kreeg ik in de keuken een glas warme melk. De flessen vulde F. Dokter in de kamer ernaast. Buiten mijn gezichtsveld om. In de tas zat namelijk een dubbele bodem met valse papieren, zoals persoonsbewijzen. Ik wist van dit alles natuurlijk niets. Na de oorlog heeft mijn moeder mij dit verteld”.
Bombardement
“Het bombardement van 24 februari 1944 herinner ik me ook nog. Ik weet dat Johannes Faber, die monsternemer was en werkte in het laboratorium op de zuivelfabriek, vanuit Dronrijp Marsum binnenkwam. Het bombardement was net begonnen. Het was veel te gevaarlijk om buiten te zijn. Mijn moeder heeft hem toen snel binnengeroepen”. Vorig jaar publiceerden we op deze website over het bombardement. Zonder twijfel de zwartste dag van Marsum in de 20ste eeuw. Zes Marsumers lieten het leven: https://marssum.info/groot-drama-in-marsum-in-1944- door-bombardement-vliegveld-leeuwarden/ Huiszoeking.
Huiszoeking
“Er wordt bij de voordeur aangebeld. Mijn moeder doet open en er staan drie Duitse soldaten en een foute Leeuwarder op de stoep. Reden, huiszoeking! Ze hadden het vermoeden wel iets te vinden. Mijn moeder zat immers bij de ondergrondse! In de keukenla lagen valse papieren. Mijn oudste zuster was hiervan op de hoogte en had opdracht gekregen om alles in de kachel te gooien, mocht er ooit een huiszoeking komen. Gelukkig zag zij in de gang wie er stonden. Ze heeft toen snel alles in de kachel gedaan. De heren begonnen in de voorkamer waar een boekenkast hing. Slim van mijn moeder want in deze kast stond ook het boek “Moeder vertel mij over Adolf Hitler”! De foute Leeuwarder vond het boek en na enig heen en weer gepraat zijn ze direct vertrokken. Dat liep dus goed af”.
Brood en roomboter
De lagere school was door de Duitsers gevorderd. In het lokaal van meester Heeringa ontbeten ze. De voordeur van de school stond open. En ik was nieuwsgierig wat daar nu binnen was. Een Duitser was aan het opruimen. Op de tafel lagen nog halve broden en stukken roomboter. “Nimmen Sie mit”, zei de soldaat. Dat liet ik me niet een 2de keer zeggen en zo kwam het dat ik met brood en boter thuiskwam.
Opgepakt om een pak rijst
In de oorlog kreeg ik het aan de ingewanden. De dokter schreef rijst voor, want dat was licht verteerbaar. Maar waar was toen rijst te krijgen? Mijn moeder kreeg een adres. Naast café de Vrouwenpoort in Leeuwarden zat toen een levensmiddelenwinkel. Die had nog rijst. Vrachtrijder Thomas Bonnema uit Marsum kreeg opdracht om daar rijst te halen. Maar laat nu net de Duitsers op de terugweg controleren. Paard en wagen van Bonnema werden doorzocht. De Duiters vonden de rijst en wilden weten voor wie die dan bestemd was. Tja, toen moest hij het wel zeggen. Mijn moeder heeft hierdoor een nacht in het Oud Burgerweeshuis vastgezeten. De man van haar zuster die in Leeuwarden woonde, kwam dit al snel ter ore. Hij heeft haar daar weggehaald. Hoe hij het voor elkaar kreeg is mij niet bekend. Misschien omdat hij NSB’er was?
Bij de foto’s (archief Geert Verf): – Sjoerd Jousma op de plek (bij garage Venema) waar de huizen vroeger gestaan hebben. – Sjoerd Jousma wijst aan waar de Mauermuur gestaan heeft – Sietske Jousma-Landstra tijdens de 2de WO. – Oude foto van de fabriek met de twee afgebroken huizen. De trambaan is nog goed te zien. – Oude foto van de Rypsterdyk. Tussen de bomen links zaten de schuttersputten. – Fabriek tijdens de 2de WO.
