Nederland kan minder JSF-toestellen kopen dan oorspronkelijk de bedoeling was. Daarom moet het ministerie van Defensie haar ambities bijschaven. Het terugtrekken uit de testfase van het JSF-project kent ‘alleen nadelen’. Die conlusies trekt de Algemene Rekenkamer in een rapport dat vandaag is verschenen.
De Rekenkamer concludeert in haar rapport dat het terugtrekken uit het JSF-project, zoals de Tweede Kamer de minister in juli opdroeg, ‘alleen nadelen oplevert’. Volledig uit het JSF-programma stappen levert in eerste instantie weliswaar 265 miljoen euro op, maar kost op langere termijn zeker 405 miljoen. Ook de keuze voor een ander toestel biedt geen soelaas. Zo’n keuze is alleen ‘rationeel te maken’ als daarbij de ‘inzet, samenstelling en uitrusting’ van de luchtmacht wordt versoberd.
Doorgaan op de huidige weg kan ook niet. Volgens het rapport is er niet genoeg geld om de eerder geplande 85 toestellen te kopen. Dit dwingt de Luchtmacht ’tot andere uitgangspunten voor de operationele inzet’.
Defensie wil door met de JSF. In een reactie schrijft minister Hillen dat de aanschaf van 56 toestellen verantwoord is, mits er door Defensie meer geld wordt bespaard door intensievere internationale samenwerking. Ook zal de Luchtmacht moet bezuinigen op de inzet van de gevechtsvliegtuigen. ‘Er zullen dan minder operaties tegelijkertijd kunnen worden uitgevoerd en van minder lange duur, maar wel met toestellen van de vereiste kwaliteit’, aldus Hillen. Daarnaast moeten andere ‘investeringsprojecten’ worden geschrapt of uitgesteld.
Kloof
De Rekenkamer maant de politiek tot een snelle beslissing; in 2014 moet Nederland aan de NAVO duidelijk maken wat de capaciteit is van het Nederlandse leger voor de periode tot 2020.
Sinds 2002 neemt Nederland deel aan een internationaal samenwerkingsprogramma voor de ontwikkeling van de JSF, officieel de F-35 genoemd, ter vervanging van de F-16. Dit voorjaar beeindigde de Tweede Kamer de steun voor het project. Het huidige kabinet besloot eerder de beslissing over de daadwerkelijke aanschaf van het gevechtsvliegtuig aan het volgende kabinet te laten.
De Rekenkamer concludeerde in april dit jaar al dat er een kloof zit tussen de ambities van Nederland en de aanwezige middelen voor de luchtmacht.
Reacties
PvdA-leider Samsom noemde het rapport ‘heftig’ en zei dat het zal worden besproken tijdens de onderhandelingen over een nieuw kabinet.
Het CDA en de ChristenUnie zijn blij met het rapport. ‘Nu uit de JSF stappen is geld over de balk smijten en betekent het verlies van broodnodige banen’, aldus CU-Kamerlid Joël Voordewind. En CDA-Kamerlid Raymond Knops twitterde: ‘Bij kopen JSF van de plank, slaan we de plank volledig mis. Penny wise, pound foolish.’ Voor VVD-Kamerlid Han ten Broeke bevat het rapport ‘weinig nieuws’. ‘Het is kraakhelder. Uitstappen is duur. Doorvliegen met de huidige F-16 toestellen zo mogelijk nog duurder.’
GroenLinks-leider Bram van Ojik daagt de PvdA uit om stelling te nemen tegen de JSF. ‘Het parlement is regelrecht de JSF-fuik ingelokt. Om de PvdA binnenboord te houden, werd besluitvorming over de aanschaf steeds uitgesteld. Ik ben benieuwd of de PvdA met het einde van de onderhandelingen in zicht wel kleur durft te bekennen.’
50PLUS-lijsttrekker Henk Krol zegt dat zijn partij tegen is, maar dat de fractie dit standpunt nu zal ‘heroverwegen’.